Genel olarak finansal bağımsızlığın felsefesi ve önemi üzerine konuşmayı tercih etsem de bütün bunları daha elle tutulur hedefler haline getirmek için işin içerisine sayıları da dahil etmenin vakti geldi diye düşünüyorum. Finansal bağımsızlığın matematiği nedir? Ne kadar para yeterlidir? Ne kadar biriktirmemiz lazım? Ne kadar kazanmamız veya ne kadar harcamamız lazım? Bu soruların cevaplarını iyi kötü bu yazıda bulabileceğinizi düşünüyorum. Her ne kadar söyleyeceklerim herkes için uymayacak olsa da olabildiğince genel bir şekilde, herkesin kendine uyarlayabileceği ana hatları yazmaya çalışacağım.
Ne kadar para biriktirmem lazım?
Bunun için öncelikle finansal bağımsızlığın tanımını yeniden yapmamız lazım: Bugünkü hayat standartlarınızı geri kalan hayatınız boyunca ekstra gelir için çalışma zorunluluğu olmadan sürdürebilmek. Burada çoğunlukla kaçırılan kısım “Ekstra gelir için çalışma zorunluluğu olmadan” kısmı. Çalışıp kendi parasını kazananlar genelde finansal bağımsızlıklarını elde ettiklerini düşünüyor. Fakat o zaman da çalışmanın getirdiği gelire, dolayısıyla da çalışmaya bağımlı oluyorlar. Bu demek değil ki bundan sonraki hayatınız boyunca harcayacağınız bütün paraya bugünden sahip olmak. Hayır, bu da değil. Burada bahsedilen şey bir sisteme sahip olmak.
Evet tabii ki gelecekte harcayacağımız bütün paraya sahip olmak da bir seçenek ama kendim dahil çoğunluğun, en azından bu dünyada sahip olduğumuz süre içerisinde, bunu başarabileceğini düşünmek pek gerçekçi gelmiyor. Bunun yerine düzenli olarak giderlerimiz kadar gelir sağlayacak bir sistem kurup onun arkasına sığınmak çok daha mantıklı bir seçenek. Peki ya bu bahsettiğim “sistem” ne?
Herkesin farklı hayat standartları veya farklı tatmin seviyeleri olsa da, ana hatlarıyla kurulması gereken sistem kişinin en az giderleri kadar gelire sahip olması. Bunu ise illa bir iş kurarak değil, en basitinden vadeli hesaplardan veya gayrimenkul yatırımlarından edinilen gelirler olarak düşünebilirsiniz. Aylık her şey dahil 50.000₺ gideri olan birisinin eğer kira gelirlerinden o miktarı sağlayacak kadar evi varsa o kişi finansal bağımsızlığına erişmiş olur. Ya da aynı gider seviyesine sahip birisinin hisse senetlerinden veya kriptodan oluşan portföyü yıllık olarak 600.000₺ ve üzeri gelir sağlıyorsa o kişi de finansal bağımsızlığına erişmiş denilebilir
Yani özetle, finansal bağımsızlığa erişmek için ne kadar para biriktirdiğiniz değil, giderlerinizin yüzde kaçını uğruna çalışmadan elde ettiğiniz parayla karşılayabildiğiniz önemli.
4% Kuralı
Bu noktada gayrimenkul dışındaki yatırımlarla finansal bağımsızlığa erişmek için kullanılan genel bir kuraldan bahsetmek istiyorum: 4% kuralı.
4% kuralı, giderlerimizi her yıl yatırım portföyümüzün 4%’ünü çekerek karşıladığımız bir erken emeklilik planı. Bu kurala göre yıllık harcamalarımızın 25 katı büyüklüğünde bir portföye sahip olduğumuz sürece yaşam standartlarımızı önümüzdeki en az 30 yıl boyunca güvenli bir şekilde sürdürebiliyoruz. Kimileri bu oranın 5% olması gerektiğini savunurken ben dahil bir takım insan da bu oranı 3%’e çekip kendimize güvenlik marjı yaratmamız gerektiğini savunuyor. Fakat oran ne olursa olsun, arkasındaki mantık değişmiyor. Yıllık harcamalarının X (20-33) katı kadar yatırıma sahip ol, ardından o paranın senin için çalışmasını izleyerek erken emekliliğinin tadını çıkar.
Hesaplamalara gelince, her ay takip ettiğim Türk İş‘in bu yazının yazıldığı tarihe en yakın zamanda paylaşılmış 2024 Aralık ayı için bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti 27.365₺ olarak belirlenmiş. Aylık yaşama maliyetini 12’yle çarparak (27.365₺ x 12 = 328.380₺) yıllık yaşama maliyetini bulabilir, yıllık yaşama maliyetini de 25 ile çarparak (328.380 x 12 = 8.209.500₺) 4% kuralı için gereken portföy büyüklüğünü bulabiliriz.
Bu parayı biriktirmek ne kadar sürecek?
Yazının bu kısmı her ne kadar öncesine kıyasla çok daha fazla sayıda değişken barındırsa da olabildiğince basit bir şekilde anlatmaya çalışacağım. Kendim de matematikte pek iyi olmadığımdan dolayı hem olabildiğince hikayeleştirilmiş hem de sitedeki Bileşik Faiz Hesaplayıcı aracını kullanarak, benim anlayabileceğim bir şekilde yazılacak yazıyı herkesin anlayabileceğine inanıyorum.
4% kuralı için gereken parayı biriktirmenin ne kadar süreceğini hesaplamadan önce birkaç değişkeni tanımlamamız gerekiyor. Bunlardan en önemlileri; her ay yapabileceğimiz birikim miktarı ve yıllık getiri oranımız.
Üstteki sayılara sadık kalmak adına aylık gelirimizi asgari olan 22.100₺ olarak kabul edip gelirimizin beşte birini yatırıma ayıracak olursak, her ay 4420₺ gibi bir yatırım bütçemiz çıkıyor.
Bu yazının paylaşıldığı tarihte her ne kadar vadeli hesaplar bile yıllık 47% getiri sağlıyor olsa da, hem gelecek yılları da hesaba katmak hem de hesaplamalar sonucu kazancımızın enflasyona giden kısmını denklemden çıkarmak adına yıllık getiri oranımızı 15% olarak alıyorum.
Buradaki verilere göre, 0₺ ile başlayıp her ay 4420₺ yatırdığımız ve yıllık enflasyon harici %15 getiri sağlayan, 30 günlük vadeli bir hesapta paramızın büyümesi aşağıdaki gibi olacaktır:
Yukarıda belirlediğimiz 4% kuralı için gereken yatırım miktarı 8.209.500₺’ye bu şekilde ulaşmamız yaklaşık 21 yıl sürüyor. Evet, enflasyonun, yıllık getiri oranlarının ve gelir/giderlerimizin bırakın yılları, aydan aya değiştiği bir ortamda bunları kesin bir şekilde söylemenin imkansıza yakın olduğunun ben de farkındayım fakat bütün bu kontrol edemediğimiz noktaları düşüncelerimizin en ön sırasına yerleştirirsek finansal bağımsızlık gibi hedefler imkansız gibi gözükecek ve daha başlamadan yatırımlardan caydıracaktır. Bunun olmaması için uzun zaman alacak işlere girişirken benim bu düşünceden çıkmamamı sağlayan bir şey paylaşmak istiyorum.
Başarmak istediğiniz, ister spora dair bir hedef olsun, ister yeni bir enstrüman öğrenmek, ister başarılı bir iş kurmak, isterse de finansal bağımsızlığa ulaşmak olsun. Bütün bunlar yıllar sürecek çalışmalar gerektiriyor olsa da, zaman geçerken sizin bu hedefler uğruna çalışmanızı beklemeyecek. Siz isteklerinizi başarılarınız haline getirmek için gereken çabayı gösterseniz de göstermeseniz de kalan vaktiniz her geçen saniye azalmaya devam edecek. Bundan 15-20 yıl birçoğumuz yaşamaya devam edecek, fakat o noktada bulunacağımız konumları, sahip olacaklarımızı ve başarılarımızı zaman değil, biz belirleyeceğiz. Bu yüzden başarması uzun sürecek isteklerden uzun süreceği için uzaklaşmak yerine elinizdeki zamanı olabilecek en iyi şekilde değerlendirmeye odaklanın. Hayatta şansın yeri yadsınamayacak kadar fazla, fakat tıpkı paranın bileşik getirisi gibi, başarmak istediklerimize dair çalışmalarımızın etkileri de üstel bir şekilde artacak ve şans faktörünü olabildiğince değersizleştirecek.
Finansal bağımsızlığa geri dönecek olursak, burada hesaplama yapmak için kullandığımız bütün bu sayıları herkesin anlaması adına varsayımsal olarak seçiyoruz. Daha gerçekçi veriler için kendi durumunuzu bileşik faiz hesaplayıcıya girebilirsiniz. Mesela kiminin kenarda halihazırda birikmiş parası vardır, kiminin her ay yatırabileceği miktar farklıdır, kimininse yıllık getiri oranı bizim belirlediğimizden farklı bir sayıdır. Burada amaç matematiği öğretmek veya “Finansal bağımsızlığa ulaşmanız X yıl sürecek” demek değil. Buradaki amaç sizin finansal bağımsızlığa sahip olmanız için gereken miktarı ve zamanı belirlemenize yardımcı olmak.
Bu sürelerin ne kadar değişebileceğini görmek adına son bir örnek daha göstermek istiyorum. Üstteki en kötü senaryo bir yana, aylık 50.000₺ geliri olan birini düşünelim. Üstteki hesaplamaları yaptığımızda 4% kuralı için aynı getiriyi sağlamak adına sahip olması gereken portföy büyüklüğü 15.000.000₺ çıkıyor. Bu kişinin her ay yatırıma ayırabileceği miktarı gelirinin daha yüksek olması nedeniyle 20% yerine 25% olarak kabul edelim. Bu da 12.500₺’ye tekabül ediyor. Aylık gelir oranını da 15%’te sabit tutalım.
İlk senaryodaki kişinin yaklaşık 8.2 milyon biriktirmesi 21 sene sürmüştü. Bu senaryodaki kişi ise finansal bağımsızlığı için gereken 15 milyona 19. senesinde sahip olabiliyor. Eğer ki üstteki tabloda yıllık faiz miktarını 10% olarak belirlerseniz bu sefer 15 milyon için gereken süre 25 seneye çıkıyor. Her ay yatırım yapacağı miktarı 25% değil de 30% olarak alıp aylık 15.000₺’yi yıllık 15% kazandıran bir hesaba atacak olursak da 15 milyona sahip olunması için gereken zaman 18 yıla düşüyor. Dediğim gibi, bütün bunlar kişiden kişiye göre değişen hesaplar. Bu yüzden kendi durumunuzu görmek adına kendi bilgilerinizle denemenizi şiddetle tavsiye ediyorum.
4% Çekince Para Bitmeyecek Mi?
Yazıyı bitirmeden önce son olarak ikinci senaryodaki kişinin finansal bağımsızlık için gereken portföy büyüklüğüne ulaştıktan sonra her yıl sene başında yıllık harcamalarını çektiği takdirde sahip olduğu paranın ne kadar süre dayanacağını, uzun vadede yatırımlarının ne hale geleceğini göstermek istiyorum. Başlangıçta sahip olduğu miktarı 15 milyon, yıllık getiri oranını ise değiştirmeden 10% olarak giriyorum. Her sene çekeceği parayı ise aylık 50.000₺’ye denk gelecek şekilde yıllık 600.000₺, hatta 750.000₺ olarak giriyorum. Tabloyu incelemeyi ise size bırakıyorum.
